آشنایی با سند راهبردی فناوری اطلاعات

 تعریف :سند راهبردی یک برنامه کلان است که به دور ازجزییات اجرایی تهیه می شود و هدف آن هماهنگ نمودن تمامی اقدامات فناوری اطلاعات درراستای برنامه های کلان جامعه است .  

طی فرآیند تهیه سند راهبردی , وضعیت موجود فناوری اطلاعات وارتباطات سازمان شناسایی شده و باانجام مطالعات تطبیقی ,تحلیلی ازوضعیت موجودآن ارایه خواهد شد. پس ازشناخت و تحلیل وضع موجود ,وضع مطلوب فناوری اطلاعات وارتباطات سازمان درقالب چشم اندازواهداف تبیین شده و سپس برای نیل ازوضع موجود به وضع مطلوب راهبردها ,سیاستها و برنامه های کلان توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات تدوین می شود.  

سند راهبردی اولین قدم جهت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات درهرجامعه و سازمانی است . 

درسند راهبردی ضمن شناخت اقدامات اولیه و نیازهای ابتدایی برای توسعه فناوری اطلاعات مسیر حرکت وهدایت آینده جامعه مشخص می شود . دراین سند چشم انداز , ماموریت , استراتژی و طرح های مورد نیاز تبیین می گردد .   

افزایش سرعت تغییر فناوری اطلاعات باعث می شودکه دیدگاه های کوتاه مدت هرچند که جامع باشند کارآیی لازم را برای بهره گیری مناسب ازفناوری اطلاعات نداشته باشند .بنابراین وجود یک برنامه کلان و به دورازجزییات ضروری است . 

اجزا اصلی سند راهبردی  

    در حوزه ادبیات تدوین سند راهبردی ازلحاظ مفاهیم ونظریه ها تنوع زیادی وجوددارد. به همین دلیل روش ها و اجزای مختلفی برای سندراهبردی فناوری اطلاعات وارتباطات ارایه شده است. ازاین رو براساس شرایط مورد نظر , متدولوژی و اجزا مناسب انتخاب می شود . 

این اجزا عبارتند از :‌ 

•           چشم انداز      Visison 
•          ماموریت         Mission
•          اهداف         Objective
•          راهبرد          Strategy
•          سیاست          Policy    
•          قوانین و مقررات Rules 
•          برنامه                Plan   

   چشم انداز     

                     تعریف :  تصویرمطلوب وآرمان قابل دستیابی دریک افق زمانی معین . 

            چشم انداز تعیین می کند که به کجا می خواهیم برسیم و چگونه افق آینده راببینیم . 

            چشم انداز ی که ازآینده داریم روش وعملکرد امروز ماراشکل می دهد. 

            "چشم اندازبدون عمل یک رویای گذراست ,عمل بدون چشم اندازیک کابوس است" 

 برای آشنایی بیشتر با 2نمونه از چشم اندازهای تعریف شده دراسناد راهبردی استان های کشور توجه کنید :  

       "استان ....... استان پیشگام درتوسعه اقتصادی , اجتماعی وفرهنگی کشوردرعصر اقتصاددانش محور پایگاه گردشگری منطقه والگوی نمونه توسعه صنایع نوین وپاک بابهره گیری بهینه ازفناوری اطلاعات و ارتباطات " 

      "استان ........ به عنوان قطب توسعه صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور استانی است پیشگام در توسعه پایداراقتصادی ,اجتماعی , فرهنگی, امنیتی وایجاددولت خوب درعصردانش محوری که بابهره گیری ازکلیه جنبه های فناوری اطلاعات و ارتباطات درمسیرخدمت رسانی موثرازطریق گسترش کاربردهای الکترونیکی گام برمی دارد "  

    ماموریت

                    بیانیه ماموریت نشانگر  فلسفه وجودی ورسالت اصلی سازمان یا نهاد می باشد. 

                    " یک بیانیه ماموریت همگان را درمسیری مشترک به پیش می راند  "               

                    بیانیه ماموریت باید وسیع و بلند و دقیق و جزیی باشد . 

                    به یک نمونه سند ماموریت توجه کنید :  

                   "  به منظورتبدیل شدن استان ........ به قطب توسعه صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشوروبهره گیری موثر ومردم محور ازفناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان توانمندساز  برنامه ریزی وسیاستگذاری هدفمند , توسعه زیرساخت های فنی و غیرفنی , بهره مندی بهینه وارتقای دانش ومهارت نیروی انسانی , ارتقای جایگاه بخش خصوصی و استقرارکاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات همراستا بابرنامه های توسعه ای استان دردستورکاراست .  

    اهداف  

                 اهداف یک برنامه , مقصود و منظور ازاجرای برنامه هستند. اهداف می توانند درسطوح کلی یا بنیادی و جزیی بیان شوند . هرهدف کلی می تواند چندهدف جزیی راشامل شود .    اهداف می توانند به صورت کمی یا کیفی تعریف شوند .  

  به نمونه هایی از اهداف کلی(بنیادی) بهمراه اهداف جزیی توجه کنید :‌ 

         هدف بنیادی -  دستیابی به بسترهای مناسب ومطلوب جهت توسعه صنعت و کاربردهای ict 

                        هدف 1- توسعه بسترهای فنی برترفناوری اطلاعات و ارتباطات (نرم افزار, سخت افزار ,داده ,شبکه و امنیت ) 

                        هدف 2- توسعه بسترهای غیرفنی اطلاعات وارتباطات (فرهنگ, حقوقی و مدیریتی ) 

         هدف بنیادی - ارتقاکمی و کیفی خدمات عمومی و دولتی 

                         هدف 1- توسعه کمی و کیفی دسترسی سازمان های حقوقی به امکانات ارتباطی  

                         هدف 2 - توسعه خودکارسازی فرآیندهای اداری درراستای ارتقا کارآیی دربخش حکومتی  

                         هدف 3 -توسعه خدمات الکترونیکی درسازمان های دولتی 

        راهبرد  

                     راهکارهای رسیدن به اهداف را راهبرد یا استرتژی گویند . 

                     راهبردها دارای جهت گیری های کلان هستند وبه دورازجزییات تنظیم می شوند . 

                نمونه :  راهبردهای توسعه فناوری اطلاعات درمحورزیرساخت  

             - ارتقا و توسعه شبکه های ارتباطی استان جهت ارایه خدمات مخابراتی گسترده وباپهنای باندبالا 

             - وضع آیین نامه هاومقررات مرتبط باحوزه زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات  

             - ارتقای سطح آگاهی فرهنگ عمومی  

             - ایجادامنیت فضای تبادل اطلاعات درتعاملات درون وبیرون سازمانی  

             - توسعه وگسترش دسترسی به اینترنت پرسرعت وارزان 

      سیاست    

                       سیاست ها برنامه هایی هستند که تصمیمات کلی رادربرمی گیرند وبه عنوان چارچوب تفکر درتصمیم گیری به کار می روند . هنگام تدوین سیاست باید آزادی عمل تصمیم گیرنده رادرنظرداشت . 

                   نمونه :     

                    - تحکیم جایگاه بخش دولتی به عنوان برنامه ریز وسیاست گذارکلان  وتقویت بخش خصوصی به عنوان مجری وموتورمحرک توسعه ict 

                    - فراهم نمودن زمینه جذب , نگهداشت و پرورش نیروی انسانی متخصص ict 

                     - توجه به توسعه همزمان محتوی , کاربرد , سخت افزار و نرم افزار  

    قوانین و مقررات   

                           درمحدوده قوانین قدرت تصمیم گیری واعمال نظا تصمیم گیرنده کاهش می یابد.  

     برنامه  

              برنامه ها درراستای نیل به چشم اندازها , درجهت راهبردها ودرچارچوب سیاست ها تدوین می شوند و مشخص می کنند درهریک ازحوزه های عملیاتی چه فعالیت هایی باید صورت گیرد .